De techniek achter het theaterorgel (7)

Waar in het vorige artikel het totaalbeeld van een theaterorgel is toegelicht wordt in de volgende artikels dieper ingegaan op en gekeken naar de windvoorziening en daarna de elektrische besturing.

De windvoorziening begint met een turbine-achtige motor, met schoepen of waaiers, die ronddraaien in een of meer windkamers. Als u naar de tekening kijkt is te zien dat de daar getekende motor drie 'kamers' heeft waar de schoepen voor de (blaas)wind zorgen. Meer of grotere blaascapaciteit wordt bereikt met nog meer 'kamers'. De winddruk in theaterorgels is doorgaans veel hoger dan in kerkorgels..
Bij een orgelmotor wordt een filtersysteem gebruikt om ervoor te zorgen dat de wind naar balgen, windladen etc. zo schoon mogelijk is. Want stof in windladen zorgt voor problemen. Het werkt eigenlijk net als bij een stofzuiger, maar dan andersom.

De techniek achter het theaterorgel (6)

Het geluid van het orgel vanuit de orgelkamer(s) in de zaal.



Hier zijn de shutters verticaal gemonteerd: het geluid wordt nagenoeg gelijkmatig in de ruimte verspreid.
Alle pijpen, muziekinstrumenten van het eenpersoonsorkest staan in een of meer orgelkamers.

Bij sommige orgels plaatst men een deel (of de hele percussie) buiten de orgelkamer. Meestal vanwege het visuele aspect: het oog wil ook wat! In enkele gevallen vanwege de beschikbare ruimte. Dan is de hoeveelheid van dat deel van het orgel niet in sterkte regelbaar.

De techniek achter het theaterorgel (5)

Het is een lange weg van toets naar pijp!


Om muziek op een orgel te maken moeten toetsen worden ingedrukt, bespeeld...
Maar wat gebeurt er bij het indrukken van een toets?
De toets (t) is eigenlijk een schakelaar: ingedrukt geeft die de plus van de voedingsspanning door. Doorgaans 16 à 18 Volt, opgewekt door een dynamo die aan de windmotor is gekoppeld, of door een gelijkrichter. Er zijn orgels die met meerdere voedingspanningen werken, bijvoorbeeld 16/18 Volt voor de pijpmagneten en 24 Volt voor de relais.

De techniek achter het theaterorgel (4)


Het complete orgelschema:

De speeltafel (s)
Toetsen (t)
Registerschakelaar (r)
Presetknop (p)
Geheugen (g)
Kamcontact (b)

Allemaal een kwestie van contact maken en schakelen.

Pas dan kan er muziek klinken ..