Het technisch team heeft al heel wat uurtjes/dagen/maanden gestoken
in de wederopbouw van het orgel. Het is al heel ver gevorderd.

Om u te laten delen in deze voortgang van dit orgel, hier onze belevenissen.
 Deze pagina bevat aardig wat foto's. Dit betekent dat het inladen van deze pagina iets langer zal duren bij langzamere internetverbindingen.

In september, oktober 2005 hoorden we van onze vriend en NOF- bestuurslid Jan de Boer dat het Compton orgel in Middelburg uitgebouwd moest worden en of wij daarbij wilden helpen.
Wij zeiden daar spontaan ja op en op 4 november 2005 begonnen we enthousiast met behulp van een aantal bestuursleden en leden van de Zeeuwse Theater Orgel Stichting met het uitbouwen, met een huisje op een camping als uitvalsbasis. Al dat reizen vonden we maar tijdverlies.
Op 11 november kwam een van de helpers met een grote vrachtwagen voorgereden en onder grote belangstelling van de lokale radio begon de verhuizing.
Na het overgrote deel van de onderdelen als pijpen, windlades e.d. bij de opslagruimte in Hillegom te hebben gebracht, zijn we naar het einddoel gereden: het Kunkels Museum te Haarlem.
Terwijl er werd overlegd over de bouw van de orgelkamers zijn we alvast begonnen met het reviseren van de windlades: magneetkapjes controleren op roest en schoonmaken, de magneten testen en kapotte repareren, de balgjes verwijderen en schoonmaken en de lijm- en pakkingresten uit de windlade verwijderen om de nieuwe balgjes zo snel mogelijk weer terug te kunnen plaatsen.
Dat moest zo nauwkeurig mogelijk gebeuren om de kleppen goed hun luchtgaten af te laten sluiten. Gebeurd dit niet en je zet de pijpen terug en de wind aan: het orgel begint uit zichzelf te spelen, de zogenaamde ‘hangers’. Gevolg is een hoop extra werk, vaak in de meest onmogelijke houdingen.

 

 

Boven de toilettenruimtes (links boven het draaiorgel) komen de orgelkamers.	Begin van de bouw van de muren van de orgelkamer.

 

Begin januari 2006 waren alle elf windlades helemaal gereviseerd.
In de tweede helft van januari werd er begonnen met de bouw van de orgelkamers. Begin februari werden de shutter ramen geplaatst en eind februari, begin maart zijn de kamers klaar. Omdat de ondergrond nogal stoffig is en we geen zin hebben in verstopte pijpen, hebben we eerst een vloer gelegd voordat de houten hoofdleiding werd geplaatst. Deze hadden we thuis al in elkaar geschroefd en in Haarlem aan elkaar vastgemaakt.
Hierop komen de regulateurs te staan die voor revisie naar Engeland zijn gebracht.

 

De regulateurs zijn een niet te onderschatten onderdeel van een theaterorgel. De blower vult de windleiding met lucht en als er geen regulateurs tussen de hoofdleiding en de windlades zouden zitten, zouden alle pijpen zo tegen het plafond geblazen worden.
Op zich een spectaculair gezicht, maar vanwege de hoge reparatiekosten niet echt aan te bevelen.
Omdat er nog druk na werd gedacht over de indeling van de orgelkamers zijn we verdergegaan met de aanleg van de windleiding van 35,5 cm. doorsnee, ja, Compton orgels zijn echte luchtvreters, het plaatsen van de shutter bladen en het vernieuwen van de daarbij behorende balgen 40 stuks maar liefst.
Elk frame heeft 10 bladen. Bij elk blad hoort een ‘aanvoer’ balg en een ‘rem’ balg anders gaat de boel zo klapperen bij het open en dicht doen.

 

 

Het relais werd geplaatst en de pijpen van de Tibia 16’ ( de enige houten pijpen, de rest is allemaal metaal ) werden bij ons thuis schoon gemaakt en opgeknapt. De vele scheuren die zichtbaar werden maakten duidelijk dat dit geen overbodige luxe was.
Ondertussen waren de gereviseerde regulateurs klaar om samen met een zevende, geschonken door organist Len Rawle, geplaatst te worden. De windlades en windleidingen werden geïnstalleerd.
Midden september 2006 kregen we bezoek van twee Engelsen die beide veel van Comptons weten en die hebben meegeholpen om de windlades iets hoger te zetten en de regulateurs in te regelen.

 

De bedrading van de windlades werden weer aan het relais vast gesoldeerd, een precies en tijdrovend klusje.
In november werden de pijpen en andere orgelspullen uit Hillegom opgehaald en naar Haarlem gebracht. De pijpen werden weer op hun lade gezet en daarna begon het ‘schoon’ spelen van de contacten, zowel in de speeltafel als in het relais, afstelling van de shutters, balgen, magneten en ga zo maar door. In diezelfde tijd hebben we hulp gekregen van twee enthousiaste technici die met de MIDI zijn begonnen maar waar nodig meehielpen.
Begin februari 2007 werden de speeltafel en shutters van een nieuwe verflaag en decoratie voorzien en het resultaat mag er wezen!
Ook de tremulanten en de toy counter werden gereviseerd.

 

In februari werd besloten, op advies van Len Rawle, tot de aanschaf van een open flute. Een bijpassende windlade werd gevonden en aangepast. In maart zijn de pijpen van de open flute uit Engeland opgehaald, nagekeken en waar nodig gerepareerd.
De revisie van de toy counter werd afgemaakt en geïnstalleerd. Dit was een klus die met veel uitproberen gepaard ging om de juiste plek te vinden.
In juli werden twee nieuwe tremulanten gekocht en in augustus geplaatst. Rond diezelfde periode werd er een begin gemaakt om de kabels van de windlades klaar te maken voor het MIDI systeem en een aantal gebroken, beschadigde pijpen werd gerepareerd.
In september komen Len Rawle en een intonatie expert om het orgel goed te stemmen en de pijpen hun uiteindelijke klankkleur te geven.
Op 3 november zal het grote openingsconcert worden gehouden.

 

 

MIDI op de Compton

Jahaa, het is zover. De Compton krijgt een digitale sturing.
Waarom ? Het oude relaispaneel is versleten. U moet natuurlijk beseffen dat dit al zo'n 80 jaar oud is. Op elektrogebied is dat mega-oud.
Tevens worden de relais die stuk voor stuk veel contacten moeten trekken ook langzaam, wat het spelen niet bevordert.
 

De bekabeling van het orgel naar de orgelkamer is ook oud en versleten. Vooral de stekers die de aansluiting maken naar de speeltafel.
Hierboven ziet u de Digitale printen op een bord uitgeklapt aan de achterzijde van de speeltafel.

Het ene teamlid zit achter de speeltafel alle bedrading uit te zoeken en te solderen van de contacten van de speeltafel naar de printen.
Het andere teamlid zit achter de Laptop waar alle technische gegevens nauwkeurig worden bijgehouden.
Tevens zit het besturingssysteem van de Midi ook op de laptop.

De Solid State (zoals de uitsturing genoemd wordt) en dus de Midi werden ondersteund door de printen van het type OPUS 2.
Een systeem wat in veel kerkorgels en theaterorgels gebruikt wordt.

Bijkomend voordeel is dat de dikke kabel van de speeltafel naar de orgelkamer weg kan. Niet meer nodig.
Er zullen veel minder problemen zijn in de contacten, stekers, magnetische inductie en niet te vergeten ....
de nieuwe kabel kan veel dunner (zo dik als een microfoonkabel) en veel langer. Dus kunnen we de speeltafel op een mooiere plek plaatsen tijdens een concert.

Alle besturingen zullen feilloos werken, niet meer haperen.
Ook kunnen wij nu concerten opnemen via Midi om zo later het concert te kunnen naspelen.
Tevens is alles herprogrammeerbaar. Dus als er een register of functie bij moet komen, geen probleem.

Het programmeren is wel een kunst hoor maar we zijn druk aan het leren. De vorderingen zijn goed.
 

Over ouderdom gesproken ... Tijdens het voor de zoveelste keer verplaatsen van de speeltafel hoorden we ineens: "Plop .... Krrrrr". De rubberen band van een transportwiel was eraf gelopen. Helemaal vergaan. Je kon het rubber gewoon breken. Dus direct maar 4 nieuwe wieltjes plaatsen. Dat scheelt een heleboel. Hoe ondersteun je veilig de bodemplaat van de speeltafel als je wieltjes gaat monteren ???

De vorderingen met Solid State en Midi

Het gaat goed met de Solid state en Midi:

We hebben al diverse instrumenten aangesloten op de digitale sturing.
Stap voor stap de instrumenten overzetten op dit systeem.
U zult begrijpen dat wij het orgel niet een half jaar kunnen stilleggen en zo geen concerten en open dagen geven.

Wat hebben we zoals aangesloten:

• de Open Flute
• de Piano (hoop werk, ook in de programmering)
• de Xylofoon
• de Glockenspiel (de mooie heldere belletjes)
• de Chimes (de buisklokken)
• en nu ook de Vibrafoon.
  
  

Inderdaad. We hebben nu ook een Vibrafoon. Samen met onze vrienden van team Boskoop hebben we van 2 oude incomplete vibrafoons één complete gemaakt. Werkt mooi. Een heerlijke warme klank. Sommige dingen hebben we moeten improviseren. Te denken aan de hamertjes Deze waren incompleet en slecht. Dus hebben we voor nieuwe hamertjes gezorgd. Enig idee waar de hamertjes van gemaakt zijn ? Juist, golfballen. Het werkt geweldig. Klinkt precies goed.

We hebben zelfs midifiles afgespeeld m.b.v. deze aangesloten instrumenten. Een grote vooruitgang.
Alles werkt veel sneller, zekerder en directer. Wat een verademing. Groot succes dus.
We hebben als proef een pittig en snel nummer laten afspelen op de piano. Die gaat als een razende tekeer. Foutloos. Dat geeft best een kick.

Het oude relaisbord. Onder ziet u de relaisspoelen, daarboven de vele contacten	Eén van de twee nieuwe Solid State printborden

Het oude relaisbord, waar we er vier van hebben, heeft vele jaren trouwe dienst gedaan.
Maar we merken dat het al gaat haperen. Het is op, de relais moeten elk een lange strip naar beneden trekken die elk weer vele contacten moeten meenemen.
Tijdens het orgelspelen horen we al mankementen. Dit kan zo niet verder.

Daarom zijn we ook overgegaan op een nieuwe manier. De Solid State.
We konden kiezen. Of authentiek houden en binnenkort geen goed spelend orgel meer of overgaan op de nieuwe besturing wat vele theaterorgels in het buitenland al jaren hebben.

 

Revisie van de Piano

 

Heel veel balgjes van de pianorank waren gescheurd, lek en verdroogd.
Een wonder dat de piano de Miditest zo heeft doorstaan.

Sjors, een teamlid van ons, heeft het op zich genomen om de gehele pianorank te reviseren.
Dat is een monnikenwerk geweest. Maar het is heel mooi geworden.

Alle balgjes zijn geheel schoongemaakt, opnieuw beleerd, nieuwe geleidelatjes gemaakt, opnieuw bedraad.
Teveel om op te noemen. Telt u zelf maar hoe vaak dit gedaan is.
Op de rechterfoto ziet u dat de trekstangen, die verbonden zijn met de onderkant van de pianotoets, weer bevestigd worden aan de geleidelatjes.

Kortom, drukt u op een toets van de Compton speeltafel, dan:

• Gaat er een signaal van de Solid State print naar het printbord in de orgelkamer.
• vanaf hier gaat er een signaal door naar de piano
• één van de magneetklepjes krijgt dit signaal en zorgt ervoor dat er lucht komt in het luchtbalgje
• het luchtbalgje zet uit en trekt aan de stang die de toets van de piano naar beneden trekt.
• en de piano zegt "poiiiing" (maar dan mooier)
  
  

Alles klaar ? Dan maar weer de piano verhuizen op de plek waar het goed tot z'n recht komt.
Even optillen is er niet bij. Daar is zo'n piano te zwaar voor.

 

De revisie van het Compton Theaterorgel

 

Na vele jaren trouwe dienst was het nu toch echt eens tijd om een grondige revisiebeurt te geven aan de speeltafel van het Compton Theaterorgel.

Het hele orgel moet "Solid State" gaan worden, dat is ook een afspraak die we hebben met het museum, er moeten nummers automatisch afgespeeld kunnen worden.
Na lange tijd veel ergernis te hebben gehad van glitches aan het nieuwe deel en storingen aan het oude relais, wat wonderlijk goed is blijven werken alle jaren, was de overstap naar Uniflex ook hier aan de orde natuurlijk.
Maar dan wel goed, en in een keer helemaal "om" en niet meer half, wat ook een reden was van de storingen in het voorgaande digitale systeem.

Dan kom je op een punt om alles meteen aan te pakken.
De windlades zijn bij het plaatsen al geheel opnieuw beleerd en zijn in prima staat, maar de speeltafel is altijd een beetje een ondergeschoven kindje gebleven, het werkte immers nagenoeg helemaal en onderhoud heeft voor een tijd stilgestaan.
Gezien de andere orgels die intussen "online"zijn , om maar een moderne term te gebruiken, konden we nu wel een tijdje uit de lucht gaan.

Die speeltafel, een grote bak van achterstallig onderhoud...
De klavieren rammelen aan alle kanten van de speling, de stops hebben speling, bekabeling die , behalve onzichtbaar is van het stof, ook deels afgebroken en zelfs letterlijk afgerot bleek (dankzij vroeger het gebruik van S39!!!, welke je juist N O O I T mag gebruiken in electrische installaties)
En zo is er nog veel meer te vinden.
Wonderlijk hoe stabiel zo'n apparaat is, het werkte tot de laatste dag toch nog grotendeels!

OK, alles aanpakken dus.
De eerste dag, dat was nog in Haarlem, de kniptang in alle oude bekabeling gezet en de inhoud van de speeltafel er al vast uit gehaald.
De flink lege speeltafel is vervolgens in een bestelwagen geladen en naar Den Haag verplaatst.
De garage van René, waar de VARA speeltafel ook al 1,5 jaar had gebivakkeerd, was toch nog een beetje een werkplaats dus daar weer geparkeerd.
Toen kon het echte leeghalen beginnen!

De klavieren moesten er uit, alle registerstops er uit, de resterende bekabeling weggesloopt en schoonmaken, schoonmaken , schoonmaken....
Jan R heeft de speeltafel onder handen genomen, en letterlijk helemaal gestript.

De klavieren hadden we al uitgenomen en ondergetekende heeft deze helemaal gestript. Jan B heeft uren en uren boven een waterkoker (!) gestaan en alle toetsen schoongemaakt. Waarom een waterkoker zal de oplettende lezer zich afvragen? Stoom... dat is wat je hier nodig hebt! De oude toetsinleg moet er uit , dat gaat uitstekend met STOOM! Ook oude balgen zijn hiermee makkelijk van het oude leer of balgdoek te ontdoen. Je moet het maar weten. Wat er nu rest zijn 2 gesloopte klavierramen. (Het solo klavier is reeds klaar) en een heleboel bakken met onderdelen zoals stops en toetsen. Alles moet stuk voor stuk handmatig worden schoongemaakt , nagelopen, waar nodig hersteld en van nieuw vilt worden voorzien. Nu zijn dit klusjes die in huis of werkplaats kunnen, iedere avond een uurtje en het gaat best wel snel.

Alle toetsen opgeslagen in voorraadbakjes, keurig gelabeld waar ze uit gehaald zijn.
We gaan nu uitkijken naar de heropbouw, zodra de klavieren en stops klaar zijn gaan die er weer in en komt er meteen totaal nieuwe bekabeling in.

In de orgelkamers is ook nog wel een paar dagen werk, daar moeten alle kabels worden ingekort en uitgemeten zodat deze op de nieuwe printen kunnen worden aangesloten.
Een spelend orgel komt langzaam weer in zicht, maar we hebben nog wel even nodig natuurlijk, het moet allemaal in weekenden en avonduren, maar het geeft voldoening en is een boeiende hobby waar je heel , heel erg veel creativiteit in kwijt kan.
En je leert iedere dag weer wat bij, dat is het leukste !

Alle kabels worden ook keurig herordend om ze mooi naar een nieuwe centrale plaats te brengen.
Na veel werken is er ook veel rommel. Na elke klus goed zorgen dat alles weer netjes opgeruimd wordt.

De eerste klanken in Haarlem
  

De eerste klanken zijn alweer gehoord in Haarlem. U zult denken: "Hoe kan dat nou, de speeltafel staat op dit moment niet in het museum" Dat klopt. Maar we zijn ook druk aan het werk in de orgelkamers. Ook daar moet de bekabeling opnieuw gemaakt worden en daarna aangesloten aan het nieuwe Uniflex-systeem. Het schakelbord met Uniflex hangt in de orgelkamer. Het bord is keurig geprepareerd met het gehele systeem erop. Nu moet alles draadje voor draadje getest worden en daarna aangesloten op de vele connectoren die op de Uniflexprinten aanwezig zijn. Toen de voedingen aangesloten waren zijn we begonnen met de eerste test. Zaterdag 8 december, 11:15 uur hoorden we de Vox, Cis3 klinken. Een memorabel moment. De eerste klanken van de Compton-orgelkamer op Uniflex is een feit. Daar moest een bakje koffie op gedronken worden... Nee dus ... Nu het lukt gaan we nog even verder, en verder ....

Dat heb je nou met een technisch team die samen een prachtige hobby deelt.
De koffie is later wel genuttigd hoor.

Wij hopen dat u heeft genoten van de terugblik ‘van begin tot einde’ en dat u een idee heeft gekregen van het werk wat zo’n orgel met zich meebrengt.