City-orgel
Strunk maakte voor het Cityorgel ook gebruik van materiaal dat hij nog had liggen, inclusief sommige kerkorgel windladen en stemmen. Dat het orgel toch nog zo aardig voor de dag kwam lag voornamelijk aan de (toen nog) goede akoestiek van de zaal (1830 mensen!) en natuurlijk ook door de kwaliteit van Cor Steyn die juist vanuit City zijn populariteit nog verder zou uitbouwen. Zijn ritmische spel paste uitstekend bij dit orgel.
ln 1937 leverde Strunk aan het Amsterdamse Rembrandt Theater zijn derde grote theaterorgel op. Dit theater had al een orgel traditie want tot 1927 stond hier een 2 klaviers Oskalyd orgel. In dat jaar werd het vervangen door een 3 klaviers Standaart orgel dat in 1937 weer werd vervangen door een 4 klaviers Strunk orgel.
Afgelopen jaar heb ik de theaterorgels van de firma Standaart belicht. Standaart was op de Nederlandse markt de bekendste Nederlandse theaterorgelbouwer en waarschijnlijk hebben zij alleen al in Nederland zo'n vijftig à zestig theaterorgels geplaatst. Daarvan zijn er nu nog maar een stuk of wat over. Een mooi voorbeeld van een origineel Standaart theaterorgel staat er in het Fortis Theater a/d Schie in Schiedam. En in Boskoop wordt binnenkort het NOF/VARA orgel weer opgebouwd.
En natuurlijk mogen we ook niet vergeten, het grote Standaart/Compton concertorgel uit de voormalige AVRO studio dat daar helaas niet meer staat opgesteld maar voorlopig ligt opgeslagen, wachtend tot er nieuwe lokatie wordt gevonden. Dit orgel was Standaart's grootste creatie op theaterorgelgebied, 4 manualen, 18 theaterorgelstemmen en bij oplevering op het vierde klavier nog een koppeling naar 7 kerkorgelstemmen. Doordat Standaart tijdens de installatie failliet ging is dit orgel in 1936 afgebouwd door Compton. Vandaar dat de naam Compton op de speeltafel staat vermeld, en niet die van Standaart, hoewel het voor een groot deel wel een Standaart orgel betreft.
Vervolg...
Op verzoek van Palla is er ook nog een koppelfluit geplaatst, ten koste van de Saxofoon(die helaas helemaal verdwenen is). In de accompagnement
kamer is er een extra JazzTrompet geplaatst, dit laatste op advies van Cor Steyn. In de jaren vijftig werd het orgel door Fonteijn helderder geintoneerd. Ook is de koppeling met het kerkorgel ongedaan gemaakt. Lage en hoge druk pijpwerk ging niet echt goed samen.
Met dit AVRO orgel kwam er dus een eind aan de ontwikkelingen bij Standaart want mede door nadelige koersen van het Engelse Pond leed men verlies op de Ëngelse orgels en men kon het niet meer bolwerken. Het faillissement werd aangevraagd.
Er is daarna nog wel een nieuwe firma Standaart opgericht, maar die richtte zich voornamelijk op stemmen, onderhoud en herplaatsing van orgels.
Vervolg AVRO-orgel (zie deel 5)
Waar kennen we deze gang van zaken toch van ....
In het tweede (en definitieve) dispositie-voorstel ontbrakken alleen de drie zachtste stemmen van de Trocadero, de Unda Maris, de Quintadena en de Dulciana. Daarmee kreeg het AVRO orgel dus 18 theaterorgelstemmen. Maar er was ook nog een koppeling naar een paar registers van het kerkorgel en daarmee werd het AVRO
orgel feitelijk nog iets groter dan het Trocadero-orgel. Het was duidelijk, Standaart wilde een top instrument leveren, dit zou Standaart's nieuwe meesterwerk moeten
worden. De meeste tongwerken werden weer bij Gottfried besteld, maar vermoedelijk heeft Standaart hier een foutje gemaakt. Wurlitzer had in zijn grotere instrumenten een "English Post Horn", een stem die meestal kortweg "English Horn" werd genoemd, zowel in de dispositie als op het registerlabel. Maar voor Gottfried was een "English Horn" niet hetzelfde als een" English Post Horn". Het kan haast niet anders of Standaart bestelde bij Gottfried een "English Horn" (zoals stond aangegeven in de Wurlitzer dispositie) en Gottfried leverde dus een echte English Horn, en dus geen "English Post Horn"!
VARA en Schiedam
In 1932- 1933 leverde Standaart twee orgels van vrijwel gelijke grootte, nl. het tweede VARA orgel en het Passage orgel in Schiedam. Beide hadden drie manualen en in eerste instantie tien stemmen, en volledig uitge-unit! Er werd nu echt optimaal gebruik gemaakt van het pijpwerk!
Kort na het in gebruik nemen werd het VARA orgel al uitgebreid met een Tubahorn en kwam daarmee op elf stemmen.
Het orgel van het Passage Theater Schiedam is een aantal jaar geleden door de NOF verhuisd naar het nieuwe Theater aan de Schie en werd toen ook uitgebreid met een elfde stem, namelijk een Trompet. Deze was afkomstig uit het vroegere Standaart orgel van het Luxor Palast theater.
Als we de disposities bekijken zien we dat beide orgels veel lijken op de orgels uit de Wurlitzer catalogus. De verklaring hiervoor: Standaart had Reginald Foort benaderd voor advies en deze befaamde organist was zeer vertrouwd met de Wurlitzer orgels in Engeland, het merk waar Foort een sterke voorkeur voorhad.
